با نیازهای کودکان بی‌سرپرست آشنا شویم

تاثیر کمک رسانی به کودکان بی سرپرست

کمک رسانی به کودکان بی سرپرست از جمله اموری است که همواره در دین ما مورد توجه بزرگان و نیکان بوده است، آیات قرآن و احادیث نشان از آن دارد که کمک رسانی به کودکان بی سرپرست تا چه اندازه نزد خداوند پسندیده و نیکو است. چنانچه خداوند در آیه ۱۷۷ سوره بقره می فرماید: “نیکوکاری آن نیست که روی خود را به سوی مشرق و مغرب بگردانید، بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز پسین و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورد، و مال خود را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه­ماندگان و گدایان و در راه آزاد کردن بندگان دهد.”

هدف اصلی موسسه خیریه و ایتام بنی هاشم رضوی

با توجه به این آیه شریف متوجه می شویم که اهمیت کمک رسانی به کودکان بی سرپرست و یتیم به حدی است که خداوند بعد از بیان اصولی مانند ایمان به روز جزا و قرآن و پیامبران آن را ذکر می کند، و کمک به ایتام را از لزوم داشتن ایمان می داند. پیامبر نیز در حدیث زیبایی می فرمایند: “آیا دوست داری دلت نرم و آرزویت برآورده شود؟ بر یتیم ترحم کن و دست محبت بر سر او بکش و از غذای خود به او بخوران تا قلبت نرم و حاجتت روا گردد.” این حدیث پیامبر هم علاوه بر تاکید بر اهمیت یتیم نوازی به تاثیر جنبه های روانی این کار کمک به ایتام بر افراد نیز اشاره دارد.

مشکلات ایتام و نیازمندان چیست؟

 ورای تکلیف دینی و اعتقادی، احساس و وجدان انسانی ما ایجاب می کند تا نیازهای ایتام را بشناسیم و گاهی از خود بپرسیم کودکان یتیم اطراف ما چگونه زندگی را بسر میبرند؟ مشکلات کودکان بی سرپرست چیست؟ نیازهای عاطفی کودکان بی سرپرست چگونه تامین می شود؟ آیا آنان می توانند نیازهای اولیه خود را رفع کنند؟ کمک رسانی به کودکان بی سرپرست چگونه انجام می گیرد؟ و… برای آشنایی و پاسخ به این سوالات بهتر است نگاهی به عمده ترین مشکلات کودکان بی سرپرست در ادامه بحث بیاندازیم.                                              

 کودکان بی سرپرست به آن دسته از کودکانی گفته می شود که والدین آنها بر اثر فوت یا دلایل دیگر مانند طلاق آن ها را تنها گذاشته اند و این کودکان سرپرست موجه برای نگهداری و تامین نیازهایشان ندارند. نیازهای کودکان بی سرپرست را می توان در دو دسته قرار داد:

نیازهای مادی

 نیازهای عاطفی

نیازهای مادی ایتام

نیازهای مادی در واقع همان نیازهایی است که هر انسانی برای زندگی و زنده بودن نیازمند آن هاست. متاسفانه در جامعه کنونی و با توجه به، بسیاری از مشکلات اقتصادی، کودکان بی سرپرست برای تامین نیازهای زندگی خود با سختی روبرو شده اند. امروزه مؤسسات فراوانی در جهت کمک رسانی به کودکان بی سرپرست و تامین نیازهای اولیه آنان بنا نهاده شده اند، مؤسساتی مانند کمیته امداد و بهزیستی، که کمک به ایتام در راس برنامه های آنان قرار دارد. اما متاسفانه حجم نیازها و تعداد نیازمندان در کشور بسیار زیاد است و این مؤسسات به تنهایی و با کمک های دولتی قادر به پاسخگویی به این نیازها نیستند. به طور کلی می توان نیازهای مادی ایتام  را در چند دسته طبقه بندی کرد:

نیاز به خوراک و پوشاک:

 همان طور که می دانید مشکلات اقتصادی بیش از هر کس و در ابتدا بر روی قشر مستضعف جامعه تاثیرگذار است. در شرایط اقتصادی کنونی برای افرادی که دارای شغل و سرپرست هستند تامین این نیازها با مشکلاتی همراه بوده، در صورتی  که فرد در سن قانونی اشتغال نباشد و سرپرست مناسبی هم برای تامین نیازهایش نداشته باشد این سختی و مشکل دوچندان می گردد.

نیاز به مسکن:

 هر انسانی احتیاج به سقفی و سرپناهی برای زندگی دارد. این مکان تا حدی باید دارای کمترین موارد رفاه ماند آب و برق و گاز باشد. در زندگی بسیاری از کودکان بی سرپرست یکی از والدین یا هردوی آنها حذف شده اند، در این شرایط یا کودک به نوانخانه ها و مراکز نگهداری سپرده می شود. این مراکز باید دارای تمامی امکانات رفاهی باشند تا کودک در آنجا احساس امنیت داشته باشد. در حالت دوم  و وقتی یکی از والدین به تنهایی مسئول نگهداری از کودک است و در حالی است که خود فرد نیازمند باشد امکان تامین نیازهای کودک با سختی فراهم می گردد واحتیاج به وجود حامی و کمک هست.

نیاز به تحصیل:

برای آماده شدن با دنیای بزرگسالی و آینده، کودکان باید تعلیم ببینند و آموزش ها و مهارت های لازم را بیاموزند. مدرسه مطمئنا مکانی مناسب برای پرورش کودکان است. بنابراین تحصیل و آموزش هم یکی از نیازهای کودکان بی سرپرست است.

پرداخت هزینه های زندگی ایتام

کودکان بی سرپرست که از داشتن خانواده محروم هستند در محیط مدرسه بسیاری از نیازهایشان تامین می گردد. مدرسه خانه دوم همه کودکان است و معلم بی شک یک والد ثانی است. اما بسیاری از کودکان بی سرپرست برای رفتن به این پناهگاه دانش دچار مسائل و مشکلاتی هستند. یا مدارس مناسب در نزدیکی محل زندگی آنان وجود ندارد و یا هزینه کافی برای رفتن به مدرسه و تهیه­ی لوازم تحصیل برای آنان وجود ندارد. بخصوص در شرایط کنونی که مدارس شکل مجازی پیدا کرده اند، این مسائل دوچندان شده است. تهیه­ی یک گوشی مناسب که بتوان با آن با دنیای مجازی ارتباط برقرار کرد و از آموزش های لازم بهره برد، برای بسیاری از کودکان جامعه سخت و دشوار شده، چه رسد که این کودکان، کودکی بی سرپرست باشند و توانایی تامین نیازهای خود را نداشته باشند.

نیاز به آموزش مهارت های اجتماعی: 

علم آموزی به اندازه کافی نمی تواند کودک را برای مواجه با دنیای بیرون آماده کند. از جمله موارد دیگر که کودکان باید برای آن آموزش ببینند مهارت های اجتماعی است. متاسفانه کودکان نیازمند اغلب در محیط های نامناسب رشد می یابند که فاقد تعالیم مثبت است. این کودکان نیاز دارند تا با آداب معاشرت آشنا شوند و برای احساسات و  عقاید دیگران احترام قائل شوند و متقابلا احساسات و عقاید آنها مورد احترام قرار گیرد. این نیاز کودکان بی سرپرست و البته نیازمند از جمله نیازهایی است که میتواند در آینده جامعه تاثیر گذار باشد.

نیاز به درمان و بهداشت:

یکی از نیازهای کودکان بی سرپرست تامین هزینه های درمانی آن هاست. متاسفانه این کودکان به دلیل شرایط سخت زندگی و همین طور به دلیل کمبودهای عاطفی، عموما سیستم ایمنی ضعیفی دارند. این کودکان احتیاج دارند تا در زمان مواجه با بیماری مورد حمایت قرار گیرند و هزینه های درمان آنان تامین گردد.

نیازهای عاطفی ایتام

به هر حال این مسائل مالی نیازهای کودکان بی سرپرست با مدد بسیاری از مردم مهربان و خیر و نهادهای دولتی و خصوصی  تا حدودی قابل حل و تامین است. کمک رسانی به کودکان بی سرپرست همواره جزء دغدغه های نهادها و مردم خیر کشور ما بوده است. اما شده از خود بپرسید نیازهای عاطفی کودکان بی سرپرست چگونه تامین می شود؟ نیازهای روحی که اگر تامین نگردد تا حد زیادی مخرب و آسیب رسان است. این آسیب فقط متوجه خود فرد نیست بلکه ممکن است بازخورد اجتماعی داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع نگاهی به اساسی ترین نیازهای روحی کودکان بی سرپرست بیاندازیم و بیشتر با آنها آشنا شویم:    

نیاز به عشق و محبت:

این اولین و اساسی ترین نیاز روانی هر کودکی است. کمبود محبت در کودکان باعث  تاخیر در رشد می شود که به آن رشد غیر ارگانیک می گویند. تحقیقات نشان می دهد که کودکانی که در سال های اولیه زندگی مورد توجه و عشق و محبت اطرافیان و نزدیکان خود قرار نمی گیرند احتمال بزه کاری بیشتری پیش روی آن هاست و این کودکان در آینده برای جبران این کمبود به سراغ راه های دیگر و افراد نامناسب می روند. به عنوان یک انسان و برای داشتن جامعه ای سالم لازم است تا به این نیاز کودکان بی سرپرست بیشتر توجه کنیم.

نیاز به توجه و مورد تایید قرار گرفتن:

کودکان نیاز دارند که توسط والدین و نزدیکان خود مورد توجه و تایید قرار گیرند، در این صورت است که کودک شخصیت پیدا می کند و اعتماد به نفس او شکل می گیرد. اما کودکان بی سرپرست که از نعمت داشتن خانواده محروم هستند با کمبود توجه مواجه اند. این کودکان عموما در مؤسسات خیریه و با هم نگهداری می شوند، به همین دلیل امکان توجه به یکایک آنان برای مسئولین و مراقبان آنان کاری غیرممکن است.  لازم است به این نکته توجه کرد که مراکز نگهداری ایتام قادر به برآوردن تمام نیازهای کودکان بی سرپرست نیستند، این کودکان نیازهایی دارند که خارج از توانایی مسئولان و مربیان این مراکز و خیریه هاست.

کمک رسانی به کودکان بی سرپرست

کمک رسانی به کودکان بی سرپرست  و ایتام را با توجه به نیازهای آنان که در بالا به آنها اشاره کردیم می توان در دوسته جای داد:

-کمک رسانی  در جهت تامین نیازهای عاطفی

-کمک رسانی در جهت تامین نیازهای مادی

موسسه خیریه بنی هاشم رضوی

همان طور که پیشتر گفتیم مؤسسات دولتی مانند کمیته امداد و بهزیستی به تنهایی قادر به کمک به ایتام و نیازمندان و رفع نیازهای آنان نیستند بنابراین تعدادی از مؤسسات و نهادها به صورت خصوصی و برپایه کمک ها و حمایت های مردمی بنا نهاده شدند تا بتوانند گامی مهم و اساسی در جهت کمک رسانی به کودکان بی سرپرست و نیازمندان بردارند.  در ادامه با موسسه خیریه و ایتام بنی هاشم رضوی که یکی از این نهادهاست آشنا می شویم و فعالیت های این موسسه را برای تامین نیازهای مادی و عاطفی کودکان بی سرپرست بررسی می کنیم:

اقدامات موسسه خیریه بنی هاشم رضوی

 موسسه خیریه و ایتام بنی هاشم رضوی، یک موسسه خیریه غیردولتی است که حدود نوزده سال است به امر زیبای کمک رسانی به کودکان بی سرپرست و مددجویان و نیازمندان  می پردازد. این موسسه جهت تامین نیازهای مادی و اولیه  و حل برخی از مشکلات کودکان بی سرپرست یعنی نیازهایی مانند خوراک و پوشاک و برخی از وسایل زندگی به جمع آوری کمک های نقدی و غیرنقدی خیرین می پردازد و سپس این کمک ها را در قالب بسته های کمک معیشتی رهسپار منازل نیازمندان و ایتام می کند. کمک های غیر نقدی نیز با توجه به نیاز اشخاص نیازمند توسط خیرین در این مجموعه جمع آوری می شود و در اختیار نیازمندان قرار می گیرد.

 کمک به آموزش ایتام و نیازمندان

برای نیاز کودکان بی سرپرست به تحصیل، موسسه خیریه و ایتام بنی هاشم رضوی به جمع آوری کمک هایی اختصاصی در جهت کمک به آموزش و تدریس این کودکان نموده است و از طریق کمک های خیرین به تهیه­ی لوازمی مانند تبلت، بسته های اینترنتی و لوازم تحریر پرداخته است. برای تهیه مدارس مناسب و همین طور مراکز آموزشی این موسسه امید دارد تا با یاری خیرین و مردم مهربان کشور بتواند گام های مهم و اساسی در این زمینه بردارد. همچنین این موسسه در طرحی دیگر از اهداف خود به جمع آوری کمک های نقدی برای تامین هزینه های درمانی کودکان بی سرپرست پرداخته است. در راستای این طرح موسسه خیریه و ایتام بنی هاشم رضوی سعی می کند تا کودکان بی سرپرست بیمار را به پزشکان خیری که در مقابل طبابت خود هزینه ای دریافت نمی کنند معرفی کند. در بخش دیگری نیز موسسه از طریق کمک های فراهم آمده اقدام به تهیه­ی دارو می کند و یا هزینه های بستری در بیمارستان و یا جراحی این کودکان را تامین می نماید.

برطرف کردن نیاز عاطفی کودکان بی سرپرست

اما نیازهای عاطفی کودکان بی سرپرست چگونه تامین می شود؟ نیازهای عاطفی کودکان بی سرپرست که پیش­تر هم گفتیم، جبران آنها فقط صدمه­ی فردی را از بین نمیبرد بلکه بر روی جامعه و محیط نیز موثر است، احتیاج به برنامه های گسترده ای دارد و موسسه خیریه و ایتام بنی هاشم رضوی برای جبران این نیاز ایتام طرحی را پیش روی خیرین قرار داده است. به این صورت که هر یک از آنان که تمایل و وقت کافی داشته باشند می توانند به صورت داوطلب به معاشرت و همنشینی با این کودکان بپردازند و برای کمک رسانی به کودکان بی سرپرست از لحاظ عاطفی آنها را مورد توجه و عشق خود قرار دهند.

مسائل عاطفی

مسلما این توجه و عشق نمی تواند جایگزین عشق والدین اصلی باشد یا ممکن است این ارتباط از دیدگاه کودکان ترحم به نظر بیاید، همانطور که می دانید کودکان بخصوص کودکان بی سرپرست در زمینه درک مسائل عاطفی بسیار باهوشند و ممکن است این عواطف و مهربانی ها در نگاه آنها دلسوزی و ترحم جلوه کند، اما در طولانی مدت کودکان به این حامیان خود انس میگیرند و نسبت به آنها احساس اعتماد می کنند، و به تدریج این شکل محبت در وجود آنها شکوفا می گردد و التیام بخش زخم های روحی آن ها خواهد بود. کودکان بی سرپرست از داشتن کانون خانواده محرومند آنها نمیتوانند مانند سایر کودکان از روابط عاطفی حاکم بر خانواده برخوردار باشند و روحشان سیراب این احساس گردد، بنابراین در موسسه خیریه بنی هاشم خیرین داوطلب درجهت کمک رسانی به کودکان بی سرپرست در کنار این کودکان قرار می گیرند و سعی می کنند بخش قابل توجهی از این روابط و احساسات را به کودک القا کنند.

مشکلات کودکان بی سرپرست

مشکلات کودکان بی سرپرست در کنار نیازهایشان برای زندگی باعث شده است که حل برخی از آنها خارج از توان هر شخص  یا خیریه ای است. این کودکان از نعمت وجود خانواده محرومند و خود این سبب ایجاد بسیاری از مشکلات و نیازها در کودک می گردد، مشکلاتی مانند احساس نا امنی ، احساس وابستگی یا طرد، گروه گریزی یا گروه گرایی، اضطراب، عدم اعتماد بنفس، افسردگی و…  تنها برخی از مشکلات کودکان بی سرپرست است که با آنها دست و پنجه نرم می کنند .
 شرایط زندگی این کودکان با وجود این قبیل مشکلات به اندازه­ی کافی سخت است، این که برخی از نیازهای آنان تامین نشود بر سختی این ماجرا می­افزاید.  این کودکان در سن حساس و بغرنجی به سر می برند به گفته روانشناسان سن کودکی تشکیل دهنده شخصیت آینده­ی کودک است. کودکان در سن شیرین کودکی سرشار از آرزوهای کوچک و بزرگند، آرزوهایی که از ذهن و تخیل آنان سرچشمه می گیرد، برخی ازین آرزوها کوچک و قابل برآوردن است، آرزوهایی مانند داشتن یک اسباب بازی یا غذا و خوراکی مورد علاقه و…  بنیادهای خیریه و خیرین باید در برنامه های کمک رسانی به کودکان بی سرپرست  به این نوع نیازهای کودکان هم توجه کنند و طرحی برای برآوردن آرزوهای اجرا نمایند.

نیازهای کودکان بی سرپرست

بر ماست که نیازهای ایتام را بشناسیم و کمک رسانی به کودکان بی سرپرست را همواره مدنظر داشته باشیم تا گامی موثر در جهت کمک به ایتام و نیازمندان و رفع مشکلات آنها برداریم.امید است نگاه محبت آمیز خانواده های ایرانی همواره بر این کودکان افکنده گردد و کودکان بی سرپرست بتوانند آغوش گرم و ایمن خانواده را تجربه کنند.